Polskie sztuki teatralne na deskach Estonii: 1918-1940

0
642

W kulturze jako całokształcie duchowego dorobku ludzkości, wytworzonego w ogólnym rozwoju historycznym, literatura jest składnikiem istotnym. „Tylko część tekstów powstaje w rezultacie twórczego wysiłku w danej kulturze, inne są przez nią adaptowane i przenoszone z kultur odległych w czasie i przestrzeni”1. Teksty literackie, do których zaliczamy również sztuki teatralne, są w szczególności materiałem wdzięcznym i łatwo dają się «transportować».

W okresie międzywojennym Polska, mając do zaofiarowania znacznie bogatszą tradycję widowiskową, biernie interesowała się Estonią. Co więcej ówczesna polska opinia publiczna kurczowo trzymała się zdania, iż w przypadku Estonii sztuka teatralna „nie leży w charakterze ludu”2. Co innego muzyka i śpiew3.

Z kolei Estonia darzyła teatralną Polskę ogromnym uznaniem i wielkim szacunkiem. Na przestrzeni lat 1918-1940 na deskach profesjonalnych teatrów estońskich4 zrealizowano kilka sztuk polskich.

W okresie I RE głównym ośrodkiem teatralnym stał się Tallin. W drugiej połowie lat dwudziestych tallińska rodzina teatralna znacznie się rozrosła. Między innymi w 1925 r. został zorganizowany Draamastuudio teater (Studio Dramatyczne), który w 1937 r. przekształcił się w Eesti Draamateater (Estoński Teatr Dramatyczny), a w 1926 r. w Tallinie został założony Töölisteater (Teatr Robotniczy), mający niezawisłe oddziały w Pärnu, Tartu i Narwie.

Jak wiadomo, spośród polskich literatów najbardziej znanym w Estonii tradycyjnie pozostawał H. Sienkiewicz. „Na początku dziesięciolecia w programie teatrów liczbowo dominują utwory, znane z wcześniejszych repertuarów”5. Dlatego pojawienie się na afiszach Quo vadis? w wersji N. Sobolszczykowa-Samarina nie było zaskoczeniem dla publiczności. Tłumaczenie zostało dokonane ze streszczenia rosyjskiego.

Obecność polskiego repertuaru na międzywojennej scenie estońskiej zaczyna się właśnie od posienkiewiczowskiej inscenizacji, premiera której odbyła się w Estonii w grudniu 1920 r.6. Za inscenizację odpowiadał Ants Lauter7. Quo vadis? został uznany za wydarzenie całego sezonu. Historia pierwszych chrześcijan była powtarzana 23 razy – rekord Estonii8.

Starożytne klimaty Quo vadis? na deskach innych teatrów Estonii jako premiery pojawiły się jeszcze dwukrotnie9, prawie z dokładnością imitując zasady tragedii greckiej: w tym samym mieście – Pärnu (Endla i Töölisteater), w tym samym roku – 1930 (lipiec i sierpień) oraz przez tego samego realizatora – Andresa Säreva10. Quo vadis?, wystawiony przez parnawski Töölisteater, bawił wczasowiczów przez całe lato. Przedstawienia odbywały się w amfiteatrze11.

Jako drugi w sezonie 1924/25 do stołecznego teatru Estonia dotarł Tadeusz Rittner, dwujęzyczny pisarz, bez większych rezultatów marzący o sukcesach na scenach niemieckich. Z całego dorobku dramatopisarza do inscenizacji zostały wybrane uniwersalneWilki w nocy (Hundid ööl)12.

Wiadomo, że sztuki Rittnera powstawały „najczęściej najpierw w wersji niemieckiej, potem tłumaczył je Rittner na język polski”13. Na scenie estońskiej Wilki w nocy w ogóle nie były tłumaczone. Utwór szedł w tym języku, w którym przez autora polskiego został napisany w oryginale. Wówczas odbiorca estoński dobrze władał niemieckim14. A dodatkowa niemieckość nazwiska dramaturga polskiego sprawiła, iż w Estonii Rittner został odebrany jako Niemiec15.

Jako główny inscenizator Wilków w nocy znów wystąpił A. Lauter. Po premierze jeden z krytyków napisał: „W ogóle pragnę zaznaczyć, że tempo było chyba powolniejsze niż trzeba, a gra zespołowa w niektórych miejscach była nierówna”16.

W sezonie 1932/33 Tartu i Narwa poprzez Dom kobiet (Naistemaja) zapoznały się z twórczością Zofii Nałkowskej. Mając zgodę autorki, na język estoński sztukę przetłumaczył Bernhard Linde17. Jest to pierwsza polska sztuka w Estonii, która została specjalnie przełożona dla potrzeb teatru estońskiego.

Sztukę Nałkowskiej wystawiano z różnicą dwu dni najpierw w prowincjonalnym Võitleja (Wojownik), a potem w akademickim Vanemuine. Tartuskie przedstawienie Domu kobietzebrało bardziej pozytywne recenzje niż inscenizacja narewska18. W historii polsko-estońskich stosunków kulturalnych wartość tego spektaklu jest wyjątkowa, ponieważ na obu premierach obecna była autorka oryginału.

Duszą teatru Võitleja był Eduard Lemmiste19. Planując jako dyrektor sezon teatru w Narwie brał pod uwagę repertuar stołecznego życia teatralnego, dlatego „wśród wybranych przez Lemmistego widowisk są przykłady z repertuaru słynnego Töölisteater (krytykujące zasady funkcjonowania społeczeństwa utwory L. Franka, Z. Nałkowskiej, F. Langera)…”20.

O narewskiej interpretacji swojego dzieła Nałkowska później wspominała: „Poza zupełnie dobrym opracowaniem szczegółów znalazłam na scenie narewskiej szczęśliwe uchwycenie właściwego tonu – codzienności życia, jego przyciszenie. Myślano, że może ja chciałam inaczej – tłumaczono mi, iż oni są ludźmi północy, że przeżywają wszystko na wewnątrz, że im trudno o silniejszy wyraz, o gest. […] W rozmowie z reżyserem, panem Lembergiem, łatwo doszliśmy do porozumienia. Uprzedził mię, że personel kobiecy Võitleja był dla Domu kobiet niewystarczający, że donajęte siły nie są fachowe, że było zbyt mało prób”21.

Zetknięcie z teatrem Vanemuine wywołało w Nałkowskiej podobne emocje. Jed-nocześnie pisarka podkreśliła: „Tutaj z personelem było lepiej, nie obeszło się jednak bez jednego wystepu gościnnego – bardzo interesującego. W roli Babki wystąpiła mianowicie pani Aino Suits, znana literatka estońska […] Po tak świetnych przedstawicielkach tej roli jak nasza Barszczewska i Wysocka, jak wielka Strozzi, jak niezapomniana Hübnerowa – mogłam się obawiać o ten występ amatorski wobec dość trudnej publiczności dorpackiej. Subtelna inteligencja i smak artystyczny pozwoliły pani Suits odnieść zwycięstwo. Jej Babka pełna była kamiennego spokoju starości pozbawionej złudzeń”22.

Zasługą Lindego jest także inscenizacja w Tallinie w sezonie 1938/39 dwóch sztuk Gabrieli Zapolskiej Panna Maliczewska (Preili Maliczewska) i Moralność pani Dulskiej (Proua Dulska moraal lub Moraalne proua) oraz komedii Stefana Kiedrzyńskiego Powrót do grzechu(Tagasi patu juurde!).

Przekłady sztuk, w których rola gra sama za siebie, były wymogiem czasu. „W drugiej połowie lat trzydziestych do repertuarów teatralnych zaczęto często włączać lekkie i «dobrze zrobione» sztuki rozrywkowe, autorami których najczęściej byli Węgrzy i Polacy, niekiedy także Czesi. Utwory te były łatwe i przystępne dla publiczności, pogłębiały wśród widzów powierzchowność”23. W szczególny sposób tendencja ta odbiła się na repertuarze Töölisteater, który z idei swego założenia miał być domem sztuki proletariackiej24, jednak z czasem całkiem skomercjalizował się.

Na deskach Töölisteater dramaturgią Zapolskiej zajmował się Priit Põldroos25. Do niego należą opracowane z teatralną grupą-studio w lutym 1938 Moralności pani Dulskiej26, która wytrzymała tylko dwa przedstawienia27, a także we wrześniu tegoż roku Panny Maliczewskiej28, która szła 10 razy z rzędu29.

Ostatnią sztuką polska w Töölisteater był Powrót do grzechu Kiedrzyńskiego. Premiera spektaklu w inscenizacji A. Säreva odbyła się w lutym 1939 r.30. Na scenę estońską Kiedrzyński „dotarł wtedy, kiedy już dawno był znany północnym i południowym sąsiadom – Finom i Łotyszom…”31.

Na deskach Töölisteater sztuka Kiedrzyńskiego wytrzymała 11 przedstawień. Gwarantowało to Powrotowi do grzechu 4 miejsce w rocznym rankingu teatralnym. Średnia widzów na przedstawieniu wynosiła 270 osób32.

Poza stolicą sympatykami twórczości polskiej pozostawały Vanemuine, gdzie w styczniu 1938 r. grupa-studio wyszła z Moralnością pani Dulskiej33 Zapolskiej, i Endla, gdzie w kwietniu 1939 r. wystawiono Powrót do grzechu34 w wersji E. Lemmistego.

Kontynuując trend sceniczny «coś z życia», obowiązujący na deskach Estonii, Linde dalej zasilał teatr naiwnymi sztukami, których nie brak w dramaturgii polskiej. Tak pojawiły sięSzczęście od jutra S. Kiedrzyńskiego (Õnn algab homme)35, które w Teatrze Dramatu Estońskiego we wrześniu 1938 r. wystawił Eduard Türk36, oraz Lekkomyślna siostra(Kergemeelne õde)37 Włodzimierza Perzyńskiego, która dzięki A. Lauterowi wzbogaciła w grudniu 1938 r. repertuar Estonii.

Jako tłumaczka sztuk teatralnych sprawdziła się także Lydia Skomorowska38. W 1938 r. opracowała ona przedstawienie Marii Ludwiki Kownackiej Bajowe bajeczki (Jutuvana vestlused). Premiera wydarzenia kukiełkowego odbyła się 7 maja 1938 r. i była poświęcona 10-letniemu jubileuszowi Związku Narodowego Polaków „Jutrzenka” w Tartu. „Przed-stawienie reżyserowała i objaśniała widzom w języku estońskim p. L. Skomorowska, która w lecie ubiegłego roku brała udział w kursie teatrzyków kukiełkowych, zorganizowanym przez Światowy Związek Polaków z Zagranicy”39.

Po przetłumaczeniu sztuki Kownackiej na język estoński, ze scenkami Bajkowych bajeczekzapoznały się wszystkie dzieci z Tartu40. W kwietniu 1940 r. przedstawienie owe rozpoczęło działalność kukiełkowej sekcji Vanemuine i weszło do stałego programu teatru41.

W 1940 r., kiedy od pół roku nie istniało już na mapie państwo polskie, a Estonii jako niezależnej republice zostało kilka miesięcy, na scenach teatrów estońskich nasila się zainteresowanie dramaturgią polską. W lutym tegoż roku w programie Teatru Drama-tycznego figurował J. A. Hertz z Młodym lasem (Noor mets)42, natomiast w kwietniu – A. Nowaczyński ze sztuką Cezar i człowiek (Tsesaar ja inimene)43.

Töölisteater i Estonia nie ustępowały. Pierwszy w marcu inscenizował komedię L. H. Morstina Obrona Ksantypy (Xanthippe kaitseks)44, a drugi w kwietniu zrealizował kameralny utwór Z. Nałkowskiej Dzień jego powrotu (Tema tagasituleku päev)45. W roli «Jego» wystąpił Särev. Taka przedwojenna mobilizacja polskich utworów na scenie estońskiej wywołała żywą polemikę w teatralnych kręgach Estonii. Mówiono nawet o «gorączce polskiej»46.

Ogółem w interesującym nas okresie można doliczyć się 18 polskich premier na deskach Estonii. Co do poszczególnych teatrów, to utwory pióra autorów polskich obdzieliły scenę estońską w następujący sposób:

Estonia Töölisteater Vanemuine Dramatyczny Endla Narva Pärnu Töölisteatr
4 4 3 3 2 1 1

Z polskiego repertuaru najczęściej realizowanym utworem w Estonii był Quo vadis?, o jedną pozycję ustępowały Dom kobiet, Moralność pani Dulskiej i Powrót do grzechu, które miały po dwie premiery.

Oddzielną listę polską w historii teatru estońskiego składają tak zwane «niedoszłe» sztuki. Lista ta jest dosyć imponująca. Ale wszystkie wymienione niżej propozycje sceniczne do Estonii dotarły pod koniec interesującego nas okresu. W tym szeregu inną historię miało Wesele Stanisława Wyspańskiego, pogłoski o wystawieniu którego chodziły po Tallinie jeszcze pod koniec lat dwudziestych47.

Skomorowska przetłumaczyła współczesną komedię A. Cwojdzińskiego Teoria Einszteina, natomiast Linde – Edukację Bronki S. Krzywoszewskiego; Uśmiech losu W. Perzyńskiego;Grube ryby M. Bałuckiego; Popielaty welon M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej48; Lato w Nohant J. Iwaszkiewicza49; Adwokata i różę, Ptaka oraz Żeglarza J. Szaniawskiego; Podróż poślubną pana dyrektora A. Hertza50. Dodatkowo Linde intensywnie interesował sięMrówkami i Zalotnicą niebieską M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej51.

Żaden z wymienionych utworów w Estonii nie był realizowany na scenie. Część przez kierownictwo różnych teatrów estońskich została od razu odrzucona, pracę nad inscenizacją innych przerwała wojna. Adwokata i różę, nagrodzone w Polsce dzieło Szaniawskiego, przez Vanemuine zostało uznane za „słabo opracowane, a także brak w nim charakterystycznych bohaterów”52. Natomiast Żeglarz i Ptak tego samego pisarza zostały włączone do przyszłego repertuaru Töölisteater oraz Estonii53.

Ze wszystkich wymienionych sztuk najbliżej wystawienia były Żeglarz (Kippar) oraz Teoria Einsteina (Einsteini teooria). Dyrekcja Töölisteater planowała Szaniawskiego na pierwszą połowę roku 193954, zaś Cwojdzińskiego – na drugą połowę tegoż roku55.

Tak więc można z pewnością konstatować, iż publiczność teatralna I RE była całkiem dobrze zorientowana w sztukach pióra polskiego i znała główne przejawy życia scenicznego II RP.

 

Przypisy:

1S. Żółkiewski, Kultura literacka (1918-1932), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 348.
2I. Kosmowska, Estonja: kraj i ludzie z licznemi ilustracjami i mapą, Warszawa 1930, s. 56.
3Estonia była i jest znana ze swych masowych Festynów Śpiewaczych (Laulupidu). Pierwsze takie święto odbyło się w Tartu w 1869 r. W okresie międzywojennym co 5 lat festiwal odbywał się już w Tallinie. Pierwszym festiwalem I RE – zarazem ósmym w historii święta – była impreza 30. 06 – 02. 07. 1923 r., w której udział wzięło 386 chórów i 10 000 wykonawców. W 1928 r. miało miejsce dziewiąte spotkanie śpie-wacze (436 chórów i orkiestr oraz 15 000 osób). Z wciąż powiększającą się frekwencją w czerwcu 1933 r. świętowano jubileuszowy, dziesiąty festyn. Jedenasta, ostatnia przedwojenna impreza została zorganizowana w czerwcu 1938 r. Na święta pieśni były regularnie zapraszane liczne delegacje z Polski, które po powrocie do ojczyzny szerzyły informacje o słynnej imprezie estońskiej. Więcej o tym: Muzyka w czasopismach pol-skich 1919-1939, [w:] Bibliografia muzyczna polskich czasopism niemuzycznych pod redakcją K. Michałow-skiego, Kraków 1979, t. V, cz. 1-2.
4Założone w Tartu w 1865 r. przez Johanna Voldemara Jannsenna Stowarzyszenie Vanemuine w piątą rocznicę swej działalności, a mianowicie 24 czerwca 1870 r. własnymi siłami realizowało sztukę Lydii Koiduli Saaremaa onupoeg (Kuzyn z Saaremaa). Dzień ten uchodzi za narodziny współczesnego teatru es-tońskiego. Tak więc Vanemuine jest najstarszym teatrem w Estonii.
Pojawienie się teatru w Tartu rozpoczęło teatralną reakcję łańcuchową. Po kilku miesięcach w Tallinie powstał teatr Estonia, w 1875 r. na wzór Vanemuine utworzono teatr Endla w Pärnu. Po 1918 r. sieć teatrów na prowincji nieustannie rozbudowywano. Do spisu dołączyły Viljandi, Narwa, Kuressaare, Rakvere, Valga i Võru.
5L. Tormis, Eesti teater 1920-1940. Sõnalavastus, Tallinn 1978, s. 23.
6Teatribüroo, Estonia teater, „Kaja” 1920, 14. detsember oraz W. M-s, Quo vadis?, „Päevaleht” 1920, 16. detsember.
7Ants Lauter (1894-1973), znany inscenizator, aktor, dyrektor teatralny i pedagog. W latach 1918-26 i 1927-41 piastował w Estonii stanowisko kierownika literackiego, w latach 1926-27 pracował jako realiza-tor i aktor w teatrze Endla.
8J. Kärner, Estonia kuuskümmend aastat. Kroonika 1865-1925, Tallinn 1925, s. 128.
9L. Tormis, Estonia teater…, s. 456 i s. 462.
10Andres Särev (1902-1970), inscenizator i aktor. W latach 1922-26 był związany z Ugala, później przez cztery lata był związany z teatrami w Pärnu. Lata 1930-40 pracował w Tallinna Töölisteater, następne dzie-sięć lat – w Estonii.
11Töölisteater kümne aastat 1926-1936, Tallinn 1936, s. 106.
12B. Linde, „Hundid ööl”. Thaddäus Rittner komöödia kolmas vaatuses, „Vaba Maa” 1924, 11. oktoober oraz Teatribüroo, Teater ja muusika. Estonia teater. „Hundid ööl”, „Päevaleht” 1924, 7. oktoober.
13T. Weiss, Literatura okresu Młodej Polski, [w:] Historia literatury polskiej w zarysie, Warszawa 1987, t. 2, s. 57.
14B. Linde, Draama mõiste langusest meil, „Töölisteater” 1938, Nr 2, s. 41.
15B. Linde, Eestikeelsed tõlked poola ilukirjandusest, „Looming” 1933, Nr 6, s. 688.
16R. F., Teater. „Hundid ööl” Estonia teatris, „Päevaleht” 1924, 9. oktoober.
17Bernhard Linde (1886-1954) filolog, tłumacz, literator. Znana i skandalna postać życia kulturalnego Estonii międzywojennej. Więcej o tym: A. Eelmäe, Linde Berhnard [w:] Eesti kirjanike leksikon, Tallinn 2000, s. 298.
18„Najstemaja” puhul, „Eesti Naine” 1932, Nr 5, s. 141-142; Teater ja muusika. Z. Nalkowska Tartus, „Päevaleht” 1932, 24. märts oraz Teater ja muusika. Vanemuine teater, „Päevaleht” 1932, 25. märts.
19Eduard Lemmiste (1891-1951, do 1937 r. Lemberg), inscenizator, aktor i działacz teatralny. Zorganizowa-wszy przy Towarzystwie „Võitleja” trupę teatralną, w latach 1921-26 oraz 1929-33 kierował teatralnym ży-ciem Narwy. W latach 1926-29 pracował także w Ugala w Viljandi, a w 1934-41 był dyrektorem w „Endla” w Pärnu. Współpracował także z Töölisteatr w Tallinie. Za żonę miał wychowaną w Tallinie Polkę, z za-wodu pianistkę.
20L. Tormis, Eesti teater 1920-1940…, s. 255.
21Z. Nałkowska, Różne teatry, [w:] Widzenie bliskie i dalekie, s. 226-227 oraz ten sam tekst: „Kultura” 1932, 17 kwietnia.
22Ibidem.
23L. Tormis, Eesti teater 1920-1940…, s. 279.
24Więcej o tym: L. Tormis, Tallinna Töölisteater kui eesti teatrikunsti demokraatlike tendentside kandja aastatel 1926-1940, Tallinn 1973.
25Priit Põldroos (1902-1968), znany aktor i inscenizator, ceniony pedagog, krytyk i historyk teatralny. W latach 1926-40 kierował działalnością Töölisteater.
26V. Mettus, Teater. Muusika, „Proua Dulska moraal”, „Päevaleht” 1938, 1. märts.
27Töölisteatri möödunud hooaeg, „Töölisteater” 1938, Nr 1, s. 28.
28Teater ja Muusika, Töölisteater, „Päevaleht” 1938, 16. september; B. Linde, Draama mõiste langusest meil, „Töölisteater” 1938, Nr 2, s. 38-41.
29Kronikat. Töölisteatri tänavune hooaeg 1. dets. 1938, „Töölisteater” 1938, Nr 3, s. 111.
30„Tagasi patu juurde!”. Esietendus reedel „Töölisteatris”, „Rahvaleht” 1939, 16. veebruar i R. Kangro Pool, „Tagasi patu juurde!”, „Postimees” 1939, 20. veebruar.
31B. Linde, Stefan Kiedrzynski, „Töölisteater” 1939, Nr 4, s. 153-157.
32Töölisteatri hooaja algul, „Töölisteater” 1939, Nr 2, s. 69.
33E. L-s, Teater. Muusika. „Moraalne proua” „Vanemuises”, „Päevaleht” 1938, 28. jaanuar.
34L. Tormis, Eesti teater 1920-1940…, s. 466.
35Ibidem, s. 448.
36Eduard Türk (1888-1966), aktor i inscenizator. W latach 1925-35 związany z Vanemuine, w latach 1918-24 i 1935-41 z Teatrem Dramy.
37Teater. Muusika. Hästiklatšitud skandaalilugu. „Kergemeelne õde”, „Päevaleht” 1938, 20. detsember.
38Lydia Skomorowska (1897-1991) znana działaczka polonijna oraz tłumaczka. Przez cały okres międzywojenny czynnie pracowała jako pedagog: w latach 1924-28 była nauczycielką i inspektorką w Võru, w latach 1928-31pracowała w Jõhvi, a w latach 1932-44 była nauczycielką szkoły podstawowej w Tartu. W roku 1944 uciekła do Niemiec, a stamtąd w 1948 r. wyjechała do Australii, gdzie kontynuowała prace zawodową. Nieco więcej o tym: E. Teder, Skomorowska Lydia, [w:] Eesti kirjanike leksikon, Tallinn 2000, s. 539.
39Kronika estońska. 10-letni jubileusz Związku Narodowego Polaków „Jutrzenka” w Tartu, „Przegląd Pol-sko-Fińsko-Estoński” 1938, Nr 8, s. 54.
40Teater. Muusika. Nukuteater, „Päevaleht” 1938, 11. juuni.
41L. Skomorovska, Nukuteatrist, teatrinukust ja nukunäidendist, „Postimees” 1940, 19. aprill; Täna nuku-näidend „Jutuvana vestlused”. „Vanemiuse” uudistus eelkooliealistele, „Postimees” 1940, 20. aprill; R. Kangro-Pool, „Jutuvana vestlused” Vanemuises, „Postimees” 1940, 21. aprill i Täna nukunäidendi „Jutuvana vestlused” etendus, „Postimees” 1940, 24. aprill.
42V. Mettus, „Noor mets” Draamateatris, „Päevaleht” 1940, 16. veebruar.
43Teater. Muusika.”Tsesaar ja inimene”, „Päevaleht” 1940, 17. aprill.
44X., „Xanthippe kaitseks”, L. H. Morstini komöödia puhul, „Töölisteater” 1940, Nr 3, s. 95-100; Kas Xanthippe oli õel?, „Päevaleht” 1940, 9. märts; W. Mettus, Teater-Muusika, „Xanthippe kaitseks”, „Päevaleht” 1940, 11. märt.
45Teater ja muusika. Estonia, „Päevaleht” 1940, 11. aprill; A.r. A., „Tema tagasituleku päev”, „Rahvaleht” 1940, 18. aprill.
46P. Selgeste, Siit ja sealt. «Poola palavik», „Kunst ja Kirjandus” 1939, Nr 8, s. 32.
47A. Galis, Z literatury estońskiej. Nowe wybitne dzieła. Rozwój łączności kulturalnej polsko-estońskiej, „Polska Zbrojna” 1929, 20 października.
48Niniejsze sztuki zostały wymienione na podstawie korespondencji Lindego z dyrekcją teatru Vanemuine. Więcej o tym: Kirjandusemuuseum (dalej: KM) EKLA, F. 142, M. 213:27.
49Maszynopisy przekładu można znaleźć w Bibliotece Narodowej w Tallinie, sygn. AR 93/Iwaszkiewicz i 2 – 8.834.
50Niniejsze sztuki zostały wymienione na podstawie dwóch listów przekładów sporządzonych przez Lindego. Więcej o tym: KM EKLA, F. 209, M. 7:29 oraz M 8:7.
51KM EKLA, F. 209, M. 5:7, k. 1. List B. Lindego do M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.
52KM EKLA, F. 142, M. 213:27, k. 6. Odpowiedź dyrekcji Vanemuine na propozycję Lindego.
53B. Linde, Poola näitekirjanike kolmik, „Töölisteater” 1938, Nr 3, s. 95.
54Kronikat. Töölisteatri tänavune hooaeg 1. dets. 1938, „Töölisteater” 1938, Nr 1, s. 111.
55Töölisteatri hooaja algul, „Töölisteater” 1939, N 2, s. 68.

Poprzedni artykułPolonia estońska i nauczanie języka polskiego
Następny artykułJerzy Kapliński a Estonia
Natalia Sindetskaja
Urodziła się w Kiviõli we wschodniej Estonii, gdzie przed wojną przy rosyjskiej szkole były klasy z polskim językiem nauczania. Studiowała slawistykę na Uniwersytecie w Tartu w Estonii, wykłada język polski w Tallinnie. W Polsce kształciła się na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz Uniwersytecie Warszawskim. Pracuje na Uniwersytecie Tallińskim, jest lektorką i nauczycielką języka polskiego oraz pasjonatką polskości. Napisała wiele artykułów i prac o polskich śladach w Estonii i polsko-estońskich relacjach kulturalnych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj