Põlva

0
764

Põlva (niem. Pölwe lub Pölwa). Miasto w południowo-wschodniej Estonii, nad dolnym biegiem Orajõgi (Põlgaste jõgi, Põlva jõgi), w odległości 26 km od Võru i 48 km od Tartu. Siedziba władz administracyjnych regionu Põlvamaa. Liczba mieszkańców 5,6 tys. Powierzchnia 5,5 km². W punkcie znanym od początku XIII w. wzniesiono tuż po chrystianizacji kraju kościół klasztorny (ok. 1240). Powstała przy nim z czasem osada występuje pod swą nazwą w zapiskach historycznych od 1452. Nazwa ta wywodzona jest od estońskiego słowa oznaczają- cego kolano (wedle legendy w tutejszym kościele zamurowano klęczącą grzesznicę). Podczas panowania Rzeczpospolitej (od 1582) osada należała do województwa dorpackiego. Po przejęciu tych terenów przez Rosję (1721) Kirchspiel Pölwe zasilała wpierw Tartu kreis, a od 1783 nowo ustanowiony Võru kreis w tejże samej Liivimaa kubermang. Uruchomienie 1931 linii kolejowej Tartu–Petseri (87,3 km) stworzyło warunki do szerszego rozwoju osiedla, w którym ulokowały się przedsiębiorstwa branży tekstylnej i chemicznej (farbiarnia). Po II wojnie światowej nastąpił skokowy wzrost populacji z 1,1 tys. (1956) do 7,1 tys. (1995). W tym też okresie Põlva otrzymała status alev (1961) a następnie prawa miejskie (1993). 1 października 1950 utworzono Põlva rajoon; jednostkę skompletowano z gmin wykrojonych z regionów Võrumaa i Tartumaa (1990 przemianowanie jej na dzisiejszy Põlva maakond). W październiku 2013 miasto scalono administracyjnie z otaczającą je gminą ziemską (Põlva vald). Zabytkowy kościół Najświętszej Marii Panny (EELK Maarja kirik) wybudowany został 1460–1470. 1841–1845 obiekt powiększono do obecnych rozmiarów. Z tego też okresu pochodzi całe wyposażenie wnętrza, między innymi malowidło ołtarzowe. Charakterystyczna wieża wieńczona czerwonym hełmem mierzy 36,5 m. Kościelną tablicą upamiętniono Jakoba Hurta (1839–1907), urodzonego w Himmaste (gm. Põlva) estońskiego teologa i ludoznawcę, jednego z głównych działaczy na rzecz estońskiego przebudzenia narodowego. Inna ważna postać związana z miastem to Gustav Adolph Oldekop (1755–1838), pochodzący z rodziny bałtyckich Niemców z Haapsalu estnofil, uważany za jednego z twórców estońskoję- zycznego dziennikarstwa, 1781–1819 pracujący w Põlva jako pastor. Tę samą funkcję pełnił tu od 1820 Johann Georg Schwartz (1793–1874), jeden z czołowych estońskich pedagogów XIX w. Centrum miasta zdobione jest przez sztuczne jezioro (Põlva järv lub Põlva paisjärv, Põlva veehoidla). Powstały 1966 na łą- kach zalewowych Orajõgi poprzez spiętrzenie rzeki tamą długości 80 m i wysokości 3,1 m akwen ten zajmuje 35,7 ha przy długości 1,5 km i szerokości 500 m (głęb. śr. 2 m, maks. 3,7 m). Mierząca 39 km Orajõgi stanowi prawy dopływ Ahja jõgi. Na południe od centrum miasta rozpostarty jest park leśny z letnią sceną śpiewaczą znaną z festiwali odbywanych 1855 i 1857 (Intsikurmu laululava). Około 8 km na północ wieś Taevaskoja (gm. Põlva). Słynie ona z malowniczych wychodni piaskowca środkowodewońskiego w dolinie rzeki Ahja (wysokość stromych ścian 13–22 m) oraz jaskiń powstałych przez wydobywanie piasku dla celów przemysłowych (Väike Taevaskoda i Suur Taevaskoda). We wsi przystanek kolejowy linii Tartu–Koidula.

 

Opis miasta pochodzi z monografii „Estonia. Monografia krajoznawcza” Jarosława Swajdo.

Zdjęcie: Jordi Escuer / Flickr / CC

Poprzedni artykułPärnu
Następny artykułHaapsalu
Jarosław Swajdo
Pasjonat Estonii i Łotwy, szczególnie zaś historycznej Estlandii, historycznej Liwlandii i historycznej Kurlandii, jako wschodnich rubieży Zachodniego Świata. Swą fascynację tą połacią Europy, definiowaną przezeń jako Bałtyka Właściwa, wywodzi z lat osiemdziesiątych, zatem okresu, kiedy Bałtowie pod swymi trójkolorowymi narodowymi banderami podjęli wspaniałą walkę o coś, co wtedy wydawało się tak mało realne. Dziś natomiast, gdyby zaistniała ku temu sposobność, prawdopodobnie zamieniłby swą Centralnopolskę (as country of residence) na jakąś powiedzmy Lipawę, Windawę, Parnawę. Atoli ową bałtycką fascynację niewątpliwie po części opiera również na pewnej przeciwwadze, przeciwwadze miejscami może nawet ekstremalnej, względem innej swej wielkiej miłości, tej mianowicie do kręgu latyńskiego.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj